13 października 2021 roku
Stowarzyszenie Architektów Polskich oraz Centrum Otwarte serdecznie zapraszają na festiwal poświęcony architekturze i sztuce modernistycznej- Nowy Plan.
Festiwal odbędzie się w Poznaniu w terminie od 15 do 24 października br.
Tematem głównym tegorocznej odsłony festiwalu będzie Handel.
Modernizm ma wiele twarzy i wcieleń, bogatą historię i silny wpływ na współczesność. Od kilku lat dyskutowany jest znacznie szerzej, w niektórych środowiskach stał się nawet modny, choć – jak to bywa w przypadku mód – zainteresowanie nim jest tyle intensywne, co powierzchowne. Przez jednych nadal jest więc odsądzany od czci i wiary, przez innych traktowany jak obiekt bezrefleksyjnego kultu. Bez wątpienia był rewolucją w kształtowaniu przestrzeni i środowiska codziennego życia, choć wydaje się, że, w powszechnej świadomości, przewrót ten nie został jeszcze do końca intelektualnie i społecznie „przetrawiony”.
Bo czy dokonania dwudziestowiecznego modernizmu są dobrze poznane i zrozumiane? Na ile powszechna wiedza przekracza znajomość kilku ikonicznych nazwisk i budynków, cytatów lub bon motów powiązanych z modernizmem? Przeciętny odbiorca doświadczający przestrzeni ukształtowanej przez myśl modernistyczną zasługuje, by otrzymać na jej temat jak najwięcej atrakcyjnie i przystępnie podanej wiedzy. Dostarczy jej „Nowy plan” – coroczny festiwal poświęcony modernistycznej architekturze, urbanistyce i sztuce organizowany wspólnie przez poznański oddział SARP, Inicjatywę „Centrum Otwarte” oraz Stowarzyszenie Punkt Wspólny.
HANDEL
Poznań od zawsze w świadomości mieszkańców oraz przyjezdnych był miastem nierozerwalnie związanym z handlem, dlatego w roku 2021 – kiedy Międzynarodowe Targi Poznańskie świętują swoje stulecie oczywistym jest, że festiwal Nowy Plan – zajmie się modernistycznym dziedzictwem handlowym Poznania.
NIE LADA ARCHITEKTURA– to hasło tegorocznej edycji festiwalu. Kolejki, kartki, niedobory, barwne anegdoty. To główne skojarzenia z zakupami w PRL, które osłabiają nieco pamięć o handlowej architekturze. Sceną, na której rozgrywały się konsumenckie komedie, dramaty i triumfy były nie tylko sklepowe partery starych kamienic, ale również wybudowane po wojnie domy towarowe oraz centra handlowo-usługowe. Znaczną ich część wyróżnia architektura przekraczająca formalne i materiałowe ograniczenia, którym poddana była architektura mieszkaniowa. Ten „luksus” to przede wszystkim cecha obiektów lokowanych w śródmieściu, wśród których wyróżnia się – oczywiście – Okrąglak, Alfy czy Dom książki. Ale nie tylko one wzbogaciły centrum miasta o formy udane i, jak się okazało, dobrze znoszące próbę czasu. Skromniejsze, ale niekiedy równie dobrze zaprojektowane były centra o skali osiedlowej lub dzielnicowej. Zwłaszcza w latach 60. i w pierwszej połowie 70. przybierały indywidualne formy, które wprowadzały urozmaicenie oraz charakterystyczny rys w szeregi nadmiernie zuniformizowanych bloków. Wiele wspomnianych tu budynków uległo daleko idącej degradacji. Inne, po odnowieniu, zmieniły swoją funkcję. W czasach, kiedy prym wiodą (lub też do niedawna wiodły) centra handlowe, warto przypomnieć sobie podczas festiwalowych spacerów, wykładów i debat miejsca oraz pierwotną formę i przeznaczenie obiektów, w których przez dekady koncentrowało się życie miasta.
WYKŁADY
● TARGOWISKO POMYSŁÓW
Jakie mogły być poznańskie targi? Pomysłów było wiele. Przez całe drugie półwiecze XX stulecia przynajmniej raz na dekadę ogłaszano konkurs architektoniczny na zagospodarowanie i rozbudowę targowych terenów. Targi miały wchłonąć okoliczne tereny albo rosnąć w górę. W planach były wyprowadzki na peryferia albo za miasto. W jeden organizm miały zrosnąć się tereny targowe, dworzec i Kaponiera. Gdyby zrealizowano choć jedną z koncepcji Poznań wyglądałby zupełnie inaczej.
data i miejsce wykładu podane wkrótce
● SAM SIĘ OBSŁUŻ!
Powojenna nowoczesność przejawiała się w uproszczeniu i przyspieszeniu wielu codziennych czynności. Mowa nie tylko o pralkach, lodówkach czy odkurzaczach. Zmieniły się też zakupy. Ameryka postawiła na samoobsługę, potem te wzorce przejęła Europa i reszta świata. Jak ewoluowały formy handlowej architektury przez powojenne dekady? W jaki sposób architektura i jej aranżacja wpływała na zachowania klientów oraz wzrost konsumpcji? Kiedy powstały pierwsze centra handlowe, które wyrodziły się w to, co nazywamy dziś galeriami?
prowadzenie: Jakub Głaz
data: 22.10.2021, g.18.00
miejsce: Hol Balkonowy, CK Zamek
DEBATA
TARGI O PRZYSZŁOŚĆ
Debata o funkcjonowaniu i kształcie MTP oraz zajmowanych przez nie terenów. Targi i szeroko rozumiany handel były kiedyś głównym symbolem Poznania. Co roku mobilizowały miasto do zmian i ulepszeń, przyciągały tłumy ludzi, pokazywały świat zza żelaznej kurtyny. To już przeszłość. Co prawda, targi nadal mają znaczenie, ale daleko im do pozycji i sukcesów z dawnych lat. Nowe sposoby handlowania i promocji oraz, finalnie, pandemia, zmuszają do poważnej dyskusji nad przyszłością MTP. Czym mogą stać się targi? Czy możemy wyobrazić sobie Poznań bez nich? Będzie to bardziej centrum kongresowe czy przestrzeń wystawiennicza? A może coś jeszcze innego? Jak powinna zmienić się przestrzeń MTP? Czy otworzą się na miasto? A jeśli tak, to w jaki sposób powinny to zrobić?
prowadzenie: Jakub Głaz
goście: Mariusz Wiśniewski – I zastępca Prezydenta Miasta Poznania, dr Łukasz Mikuła, arch. Karol Fiedor, przedstawicie MTP
data: 21.10.2021 g. 17.00
miejsce: SARP Poznań – Stary rynek 56
SPACERY
● SZLAK SIAT
Spacer po zbudowanym i planowanym modernistycznym handlu poznańskiego śródmieścia. Kiedyś poznańskie śródmieście było wielką handlową galerią. Z wszystkich dzielnic tłumy ciągnęły na zakupy do Okrąglaka, zespołu handlowego Alfa, Domaru, Domu Książki, sklepu meblowego. Modernistyczna architektura idealnie nadawała się do wielkiego handlowania. To, co zbudowano to tylko część zrealizowanych planów. Ale dziś i to już zbyt wiele. Spacer po śródmiejskim modernistycznym handlu to dziś wycieczka po byłych sklepach.
prowadzenie: Jakub Głaz
data: 16.10.2021 g.11.00
start: przy Galerii Miejskiej Arsenał
● BLISKIE ZAKUPY PIERWSZEGO STOPNIA
Spacer po centrach handlowo usługowych Rataj. Nowe dzielnice i osiedla miały być doskonale wyposażone we wszelkiego rodzaju usługi. I często były. Zgodnie z nowoczesnymi regułami planowania architekci projektowali handlowo-usługowe ośrodki pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia. Pierwsze dwa typy udało się zrealizować niemal wszędzie. W każdej z dzielnic przybierały jednak nieco inną formę. Najbardziej zróżnicowane typy powstały na Ratajach i do dziś służą ich mieszkańcom.
prowadzenie: Tobiasz Wichnowski
data: 17.11.2021 g. 11.00
start: Pasaż Piastowski ( od strony kościoła), os. Piastowskie 74
● GWARNY TRÓJKĄT
Zwiedzanie Okrąglaka, Domaru, Domu Książki. Największa koncentracja śródmiejskiego handlu miała miejsce w rejonie dawnego placu Gwarnego. To przy nim wyrosły najciekawsze okazy handlowego modernizmu: Okrąglak, Domar i Dom książki. Jak dziś wyglądają ich wnętrza?
prowadzenie: dr hab. inż. arch. Grażyna Kodym-Kozaczko
data: 23.10.2021 g. 11
miejsce: Okrąglak
● ZRZUCANIE SKÓRY
Spacer po terenie MTP śladami dawnych i dzisiejszych budynków. Nie ma drugiego obszary w centrum Poznania, który zmieniałby się równie często jak tereny Targów. Średnia życia pawilonów i wielu budynków była lub jest znacznie niższa od przeciętnej. Mniejsze obiekty ustępowały większym, drzewa zastępowano nowymi inwestycjami, pawilony, które nie nadawały się do nowoczesnego wystawiennictwa zastępowano obiektami dostosowanymi do współczesnych wymogów.
prowadzenie: Jakub Głaz
data: 24.10.2021 g. 11
miejsce startu: Hol wschodni – akwarium
Więcej informacji na stronie internetowej www.nowyplanfestiwal.pl
STRONA INTERNETOWA
www.nowyplanfestiwal.pl
ORGANIZATORZY
SARP Oddział Poznań, Centrum otwarte, Stowarzyszenie Punkt wspólny
KOORDYNATORZY
Magdalena Wypusz (SARP OP), Andżelika Jabłońska Macowicz (Centrum Otwarte), Jakub Głaz (Centrum otwarte)
PARTNERZY
Miasto Poznań, Międzynarodowe Targi Poznańskie, Wielkopolska Okręgowa Izba Architektów RP
Projekt jest współfinansowany ze środków finansowych Wydziału Kultury Miasta Poznania.
PATRONI MEDIALNI
Magazyn ARCH, Whitemad, Architektura i Biznes, IKS, Radio Afera
KONTAKT
Magda Wypusz, Andżelika Jabłońska- Macowicz, Jakub Głaz
Mail: nowyplan.festiwal@gmail.com